.رود سيستان، 2.رود پريان،3.رود هيرمند.سه شعبه ي اصلي هيرمند هر كدام به درياچه‌هايي مي‌ريزند كه هامون نام دارد و زماني يك درياچه ي واحد و بزرگ را تشكيل مي‌داده و هم اينك به سه درياچه تقسيم شده است. درياچه‌هاي سه گانه ي هامون عبارت است از: 1- هامون هيرمند در ايران، 2- هامون پريان در افغانستان 3- هامون صابري (يا صابوري، سابوري يعني شاپوري) كه در مرز ميان ايران و افغانستان كنوني واقع شده است. رود هيرمند هنگام ورود به خاك ايران كنوني ناگهان با يك زاويه ي تند 90 درجه مسير خود را تغيير مي‌دهد و به سمت شمال حركت مي‌كند. اين پديده از خصايص مسير رودها در بستر دشت است و شايد مسطح بودن و خالي بودن دشت سيستان از پستي و بلنديهاي طبيعي و احتمالاً ديگر عوامل جوي و اقليمي اين چنين پديده‌اي را به وجود آورده باشد. از ديگر عوامل اقليمي سيستان بايد به بادهاي 120 روزه ي معروف اشاره كرد، كه از خرداد ماه تا مهر ماه با سرعتي معادل 90 كيلومتر در ساعت از شمال و شمال غرب به جنوب و جنوب شرق مي‌وزد. زمينهاي كشاورزي در سيستان بيشتر به زير كشت گندم و جو مي‌رود، در نقاطي نيز هندوانه و انگور به عمل مي‌آيد. در كنار فعاليت‌هاي كشاورزي، دامداري و حصير بافي هم رواج دارد و منبع درآمد اهالي اين خطه به حساب مي‌آيد.
تنها بلندي قابل توجه و عارضه ي طبيعي كوهستاني دشت سيستان،كوه معروف به كوه خواجه است كه به مانند جزيره‌اي در ميان هامون و به ارتفاع 609 متر از سطح دريا سربرافراشته است. كوه ذوزنقه‌اي شكل خواجه از دور به مانند ميزي سنگي به نظر مي‌رسد كه در ميان دشت نهاده شده باشد و زمينهاي مسطح و دشت هموار اطراف آن به اين كوه جلوه ي خاصي داده است. جنس بخش عمده و اصلي اين كوه از سنگ بازالت است كه احتمالاً منشاء آتشفشاني دارد، اما خود كوه يك كانون آتشفشاني به شمار نمي‌رود.
کوه خواجه یا کوه خدا
رشته ارتفاعات ملك سياه كوه كه به مرز طبيعي ميان سيستان و بلوچستان است از معادن سنگ به شمار مي‌آيد كه در گذشته و حال نيز از آن استخراج مي‌شده است. درسيستان معادن و منابع سنگ چخماق، سنگ مرمر، سنگ شيشه، مس، سرب و گوگرد وجود دارد، كه پاره‌اي از آنها حاوي ذخاير سرشاري هستند كه در گذشته هم استخراج مي‌شده است.
گفته مي شود كه اقليم و آب و هواي سيستان در روزگاران گذشته اين چنين سخت نبوده و محتملاً از حدود 6 سده ي پيش بدين سو آب و هوا تغيير كرده و به خشكي ميل نموده است.
از عوامل سازنده ي دشت سيستان بايد به آبرفتهاي معروف به تراس آن اشاره كرد.تراس در زمين شناسي عبارت است از بلندي حاصلخيزي كه از تغيير مسير و بستر رود به وجود مي‌آيد.سيستان داراي چهار تراس شناخته شده ي اصلي است كه حاصل رسوبات هيرمند است اين چهار تراس عبارتند از:چهار برجك، رم رود،نيم روز و جديد‌ترين آنها يعني تراس زابل كه به ترتيب 520، 500، 490 و 480 متر ارتفاع دارند.
گفته‌اند كه رودخانه‌ها در دنياي باستان مهمترين عامل پيدايش و گسترش تمدنها بوده است، آن چنانكه هرود توس، مصر را هديه نيل خوانده است و همچنين ديگر تمدنهاي بزرگ مشرق زمين عمدتاً در كنار رودها پديد آمده‌اند. تمدنهاي كهن ميانرودان (بين النهرين) در فاصله ي ميان رودهاي دجله و فرات، تمدن باستاني هند در كنار رودهاي سند و پنجاب، و بالاخره مراكز تمدني خراسان بزرگ و فرارودان (ماوراالنهر) در فاصله ي ميان رودهاي سيحون و جيحون شكل گرفته‌اند. بسياري از اين دست را مي‌توان به عنوان مثال نام برد. تمدنهاي كهن سيستان نيز زائيده‌ي هيرمند -اين شط بسيط پر بركت- بوده‌اند كه در كرانه‌هاي پر آب آن شكل گرفته و هر بار كه هيرمند از آن ها فاصله گرفت، براي هميشه افول كرده و پژمرده و منقرض شده‌اند.
نظرات شما عزیزان:
حدیث 
ساعت22:47---14 ارديبهشت 1392
سیمین74
ساعت7:40---11 ارديبهشت 1392
خوبه مرسی از وبلاگتون چن تا مطلب برداشتم برای درسم....خیلی جالب بود.gif)
.gif){kind=small}
تبادل
لینک هوشمند
